قرض الحسنه:

من ذا الّذى یقرض اللّه قرضاً حسناً فیضاعفه له أضعافاً كثیرة ...» (1)

تعبیر كردن از انفاق در راه خدا به قرض، تعبیرى مجازى است و میان قرض اصطلاحى كه انسان چیزى را بدهد تا مثل آن بازگردانده

شود و قرض دادن به خداوند از چند جهت تفاوت وجود دارد:

الف - قرض گرفتن انسان نشانه‏ى احتیاج اوست، اما خداوند متعال محتاج نیست.

ب - مالى كه قرض گیرنده تحویل مى‏گیرد، ملك او حساب نمى‏شود، اما در قرض دادن به خدا مالى كه ما به او قرض مى‏دهیم، ملك واقعى اوست.

پس باتوجه به تفاوت‏هاى پیش گفته، سرّ تعبیر به قرض از انفاق آن است كه كار خیر نزد خداوند ضایع نمى‏شود و همان گونه كه اداى قرض لازم است، خداوند در برابر انفاق‏ها و كارهاى خیر، ثواب و پاداش عنایت مى ‏فرماید. (2)

خداوند براى ترغیب مؤمنان به انفاق، تعبیر به قرض دادن مى‏ كند و این معنا همه‏ ى موارد زیر را دربر مى‏گیرد؛ انفاقات واجب و مستحب مانند زكات و خمس و نفقه‏ى واجب النفقه و صدقه‏ ى مستحب و صله ى رحم و احسان به فقرا و ایتام و سادات و اعتلاى كلمه‏ ى دین و مصارف حج و زیارت و سوگوارى خاندان عصمت و طهارت‏علیهم السلام و كمك به اهل علم و نشر كتب علمیّه و سایر مصارف خیریه كه هر یك در حدّ خود، عبادتى بزرگ و داراى ثواب بسیار است.(3)

خداوند انفاقى را كه در راه او انجام مى‏گیرد، قرض به خود قلمداد فرموده كه چند برابر آن باز گردانده خواهد شد و این مردم را نسبت به این كار تشویق مى‏كند. نكته‏ى كاربرد استفهام و عدم استعمال امر و فرمان، این است كه مخاطبان، سختى و مشقت امر را احساس نكنند.(4)

اسلام براي از بين بردن اختلاف طبقاتي غير عادلانه اي که در اثر بي عدالتي هاي اجتماعي در ميان طبقه غني و ضعيف پيدا شده، برنامه وسيعي در نظر گرفته است که تحريم رباخواري به طور مطلق، وجوب پرداخت ماليات هاي اسلامي از قبيل زکات و خمس و صدقات و مانند آنها و تشويق به انفاق، وقف و قرض الحسنه قسمتي از اين برنامه را تشکيل مي دهد و از همه مهم تر زنده کردن روح ايمان و برادري در ميان مسلمانان است.

پيامبر عاليقدر اسلام در مقام مقايسه ميان فقر و غنا و اينکه کدام يک براي سعادت انسان بهتر است، مي فرمايد:

«تهيدستي از ثروت بهتر است، مگر ثروت ثروتمندي که از مال خود، قرض اشخاص پريشان حال و مقروض را ادا کند و آنان را از زير بار قرض و فشار زندگي نجات دهد و به مسلمانان بي بضاعت و گرفتار کمک کند».(5)

قرض الحسنه از عالی ترین برنامه های زندگی ساز مکتب اسلام است که قرآن در یک استعاره بسیار زیبا وام نیکویی را (که بدون منت و در نهایت اخلاص) به خویشاوندان، همسایگان، آشنایان . سایر بندگان خدا می پردازیم، پرداخت به خداوند وانمود می کند. شاید در بین عبادت هایی که برای تقرب انسان به خدا، تدوین شده، هیچ عبادتی به اندازه ی قرض الحسنه تقرب آفرین نباشد.

حضرت امام محمد باقر - علیه السلام - فرمود که: هر که قرض بدهد به مردی تازمانی که قدرت بر اداء آن داشته باشد مال او در زکوة است، و خود او با ملائکه درنماز است، تا آن را بگیرد» . (6)

و از حضرت صادق - علیه السلام - مروی است که: بر در بهشت نوشته است که: «ثواب صدقه را ده مقابل می دهند و ثواب قرض را هیجده مقابل.(7)

و در حدیثی دیگر از آن سرور مروی است که: «هر مؤمنی که به هر مؤمنی قرض بدهد از برای خدا، در هر آنی ثواب صدقه را دارد تا مال به او برسد(8)

و سر آن این است که: در هر آنی می تواند مطالبه آن را بکند و چون مطالبه نکندثواب صدقه دارد.

و مخفی نماند که مراد از قرضی که ثواب آن رسیده است، قرض الحسنه ای است که: از برای خدا باشد. اما قرضی که به واسطه آن نفع دنیوی به صاحب مال می رسد وغرض او نفع بردن است، ثوابی ندارد.

همچنين ، امام صادق (علیه السلام )مى فرمايد:

بر بالاى درهاى بهشت نوشته اند: ((صدقه ده برابر و قرض الحسنه هيجده برابر پاداش ‍ دارد.)) بسـيار بودن درهاى بـهشت از آن روست كه هر گروهى از درى وارد شوند كه شايسته جايگاه آنان است .(9)